قراردادها به عنوان ابزارهای قانونی برای تنظیم روابط حقوقی میان افراد و نهادها، اهمیت ویژه‌ای دارند. در برخی مواقع، به دلیل بروز مشکلات یا تغییر شرایط، ممکن است نیاز به فسخ یا انفساخ قرارداد پیش بیاید. در ادامه، با بررسی مفهوم فسخ و انفساخ، شرایط و آثار آن‌ها، و نیز شرایط منفسخ شدن قرارداد، به تبیین این موضوعات خواهیم پرداخت. صادق بلندروزی، وکیل پایه یک دادگستری، در این زمینه به تحلیل حقوقی و عملی می‌پردازد.

قراردادها: اصول، فسخ و انفساخ به زبان ساده

قرارداد، توافقی است که میان دو یا چند طرف منعقد می‌شود و به منظور ایجاد تعهدات متقابل و حقوق قانونی میان آن‌ها شکل می‌گیرد. این توافق می‌تواند به صورت کتبی یا شفاهی باشد، هرچند وجود سند کتبی به عنوان مدرکی معتبر و برای اثبات ادعاها در مراجع قضایی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
فسخ قرارداد به معنای پایان دادن یک‌طرفه به قرارداد از سوی یکی از طرفین به دلیل نقض تعهدات طرف مقابل یا وقوع شرایطی است که اجرای تعهدات را غیرممکن یا بی‌معنی سازد. انفساخ قرارداد، اما به معنای انحلال خودکار قرارداد به دلیل وقوع رویدادی است که خارج از اراده طرفین بوده و اجرای قرارداد را غیرممکن کرده است. در ادامه این موارد را به صورت دقیق‌تر بررسی کرده‌ایم.

  • قرارداد: قرارداد توافقی است که میان دو یا چند طرف منعقد می‌شود و به منظور ایجاد تعهدات و حقوق قانونی میان آن‌ها شکل می‌گیرد. این توافق می‌تواند کتبی یا شفاهی باشد، هرچند وجود سند کتبی در بسیاری از موارد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
  • فسخ قرارداد: فسخ به معنای خاتمه دادن به قرارداد به وسیله یکی از طرفین است. این اقدام ممکن است به دلایل مختلفی از جمله تخلف یکی از طرفین از شرایط قرارداد، ایجاد شرایط غیرقابل پیش‌بینی یا به درخواست یکی از طرفین صورت گیرد.
  • انفساخ قرارداد: انفساخ به معنای خودبه‌خود منحل شدن قرارداد به دلیل وقوع یک شرایط خاص است. در این حالت، قرارداد بدون نیاز به اعلام فسخ از سوی هیچ‌یک از طرفین، از اعتبار ساقط می‌شود.

 

شرایط قانونی فسخ قرارداد: بررسی جامع و تخصصی

فسخ قرارداد به معنای پایان دادن یک‌طرفه به تعهدات قراردادی از سوی یکی از طرفین است. این عمل معمولاً به دلیل نقض تعهدات طرف مقابل یا وقوع رویدادهایی که اجرای قرارداد را غیرممکن یا بی‌معنی می‌سازد، صورت می‌گیرد.

شرایط عمومی فسخ قرارداد:

  • نقض تعهدات: مهم‌ترین دلیل فسخ قرارداد، عدم انجام تعهدات قراردادی توسط یکی از طرفین است. این نقض می‌تواند شامل تأخیر در انجام تعهد، عدم انجام کامل تعهد، یا انجام ناقص تعهد باشد.
  • وقوع رویدادهای غیرقابل پیش‌بینی: حوادثی مانند جنگ، بلایای طبیعی، تحریم‌ها و… که اجرای تعهدات قراردادی را غیرممکن یا بسیار دشوار می‌سازند، می‌توانند به عنوان دلیلی برای فسخ قرارداد محسوب شوند. این رویدادها معمولاً تحت عنوان “قوه قهریه” شناخته می‌شوند.
  • تغییر شرایط اساسی قرارداد: اگر شرایطی که در هنگام انعقاد قرارداد وجود داشته، به گونه‌ای تغییر کند که اجرای قرارداد را غیرمنطقی یا غیرممکن سازد، ممکن است یکی از طرفین درخواست فسخ قرارداد کند.
  • تقلب: اگر یکی از طرفین قرارداد با تقلب طرف مقابل را به انعقاد قرارداد ترغیب کرده باشد، طرف مقابل می‌تواند قرارداد را فسخ کند.
  • تهدید: اگر یکی از طرفین قرارداد تحت تهدید یا اجبار به انعقاد قرارداد مجبور شده باشد، می‌تواند قرارداد را فسخ کند.
  • غبن فاحش: اگر یکی از طرفین قرارداد به دلیل جهل یا اشتباه فاحش، متحمل ضرر قابل توجهی شده باشد، ممکن است بتواند قرارداد را فسخ کند.

شرایط خاص فسخ قرارداد:

علاوه بر شرایط عمومی فوق، برخی قراردادها ممکن است دارای شرایط خاصی برای فسخ باشند که در متن قرارداد ذکر شده است. این شرایط می‌توانند شامل مواردی مانند مدت زمان مشخص برای فسخ، پرداخت خسارت و… باشند.

 

شرایط انفساخ قرارداد: پایان خودکار تعهدات

انفساخ قرارداد به معنای پایان خودکار یک قرارداد بدون نیاز به اراده یا اقدام خاصی از طرفین است. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که شرایط خاصی که در قرارداد پیش‌بینی شده یا به صورت ضمنی در آن وجود دارد، محقق شود. از جمله مهم‌ترین شرایط انفساخ می‌توان به انقضای مدت قرارداد، تکمیل موضوع قرارداد، وقوع رویدادهای غیرقابل پیش‌بینی (قوه قهریه) مانند جنگ، بلایای طبیعی یا تحریم‌ها، تلف شدن موضوع قرارداد، مرگ یکی از طرفین در قراردادهای شخصی و تحقق شرط انفساخ اشاره کرد. شرط انفساخ، شرطی است که در قرارداد درج می‌شود و در صورت تحقق آن، قرارداد به طور خودکار منفسخ می‌گردد. به عنوان مثال، اگر در یک قرارداد اجاره، شرط شود که در صورت تخلیه ساختمان توسط مالک، قرارداد به طور خودکار منفسخ می‌شود، در صورتی که مالک اقدام به تخلیه ساختمان کند، قرارداد بدون نیاز به اراده مستأجر، منفسخ خواهد شد. تفاوت اصلی بین فسخ و انفساخ در این است که فسخ به اراده یکی از طرفین و به دلیل نقض تعهدات طرف مقابل صورت می‌گیرد، در حالی که انفساخ به صورت خودکار و به دلیل وقوع رویدادی خارج از اراده طرفین رخ می‌دهد.

مراحل فسخ و انفساخ قرارداد

فسخ و انفساخ قرارداد، دو مفهوم حقوقی هستند که به پایان یافتن یک تعهد قراردادی مربوط می‌شوند. فسخ قرارداد، اقدامی یک‌جانبه است که معمولاً به دلیل نقض تعهدات یکی از طرفین رخ می‌دهد و نیازمند طی مراحل قانونی مانند تذکر کتبی و طرح دعوی در دادگاه است. در مقابل، انفساخ قرارداد به صورت خودکار و بدون نیاز به اقدام خاصی از طرفین صورت می‌گیرد و معمولاً به دلیل تحقق شرایطی که در قرارداد پیش‌بینی شده است، رخ می‌دهد.
در ادامه این مراحل را به صورت دقیق برای شما عزیزان نوشته‌ایم.

مراحل فسخ قرارداد

فسخ قرارداد معمولاً به دلیل نقض تعهدات یکی از طرفین صورت می‌گیرد و نیازمند اقدامات قانونی مشخصی است.

  1. تذکر کتبی:

    • طرفی که قصد فسخ قرارداد را دارد، باید ابتدا به صورت کتبی و رسمی به طرف مقابل تذکر دهد و به او فرصت دهد تا تعهدات خود را انجام دهد.
    • در این تذکر باید به طور واضح به نقض تعهد اشاره شود و مهلت مشخصی برای رفع آن تعیین گردد.

  2. طرح دعوی:

    • در صورتی که طرف مقابل به تذکر کتبی پاسخ ندهد یا تعهدات خود را برطرف نکند، می‌توان در دادگاه طرح دعوی کرد.
    • در دادخواست باید دلایل نقض تعهد و دلایل قانونی برای فسخ قرارداد به طور کامل تشریح شود.

  3. بررسی ادعاها در دادگاه:

    • دادگاه به بررسی ادعاهای طرفین و اسناد و مدارک ارائه شده می‌پردازد.
    • کارشناسان دادگاه نیز ممکن است برای بررسی موضوع به کار گرفته شوند.

  4. صدور حکم:

    • پس از بررسی کامل پرونده، دادگاه حکم خود را صادر می‌کند.
    • در صورت تایید ادعای فسخ، دادگاه حکم به فسخ قرارداد صادر می‌کند و ممکن است به طرف زیان دیده خسارت نیز تعلق گیرد.

مراحل انفساخ قرارداد

انفساخ قرارداد به صورت خودکار و بدون نیاز به اقدام خاصی از طرفین رخ می‌دهد و معمولاً به دلیل وقوع رویدادهایی است که در قرارداد پیش‌بینی شده است.

  1. وقوع شرط انفساخ:

    • شرط انفساخ، شرطی است که در قرارداد درج می‌شود و در صورت تحقق آن، قرارداد به طور خودکار منفسخ می‌شود.
    • با تحقق این شرط، قرارداد بدون نیاز به اقدام خاصی از طرفین به پایان می‌رسد.

  2. اثبات وقوع شرط:

    • در صورتی که یکی از طرفین ادعای انفساخ قرارداد را داشته باشد، باید وقوع شرط انفساخ را به اثبات برساند.

 

حقوق خود را بشناسید: راهنمای کامل فسخ و انفساخ قرارداد

قراردادها به عنوان ابزارهای تنظیم روابط حقوقی، نقش مهمی در زندگی روزمره ما ایفا می‌کنند. با این حال، گاهی اوقات به دلایل مختلفی مانند نقض تعهدات، وقوع حوادث غیرمترقبه یا تغییر شرایط، نیاز به پایان دادن به این قراردادها احساس می‌شود. در اینجاست که مفاهیم فسخ و انفساخ قرارداد مطرح می‌شوند. فسخ قرارداد به معنای پایان دادن یک‌طرفه به قرارداد از سوی یکی از طرفین به دلیل نقض تعهدات طرف مقابل است و نیازمند طی مراحل قانونی خاصی است.
از سوی دیگر، انفساخ قرارداد به معنای انحلال خودکار قرارداد به دلیل وقوع رویدادی است که خارج از اراده طرفین بوده و اجرای قرارداد را غیرممکن کرده است. تفاوت اصلی بین این دو مفهوم در دلیل پایان قرارداد و روش اجرای آن است. فسخ به اراده یکی از طرفین و به دلیل نقض تعهدات طرف مقابل صورت می‌گیرد، در حالی که انفساخ به صورت خودکار و به دلیل وقوع رویدادی خارج از اراده طرفین رخ می‌دهد. صادق بلندروزی، وکیل پایه یک دادگستری، با سال‌ها تجربه در زمینه حقوقی، به بررسی دقیق و جامع این مفاهیم پرداخته و با ارائه مثال‌های کاربردی، به عموم مردم کمک می‌کند تا درک بهتری از حقوق خود در این زمینه داشته باشند. برای هر دو مورد فسخ و انفساخ قرارداد، توصیه می‌شود که از مشاوره حقوقی استفاده شود تا از حقوق خود به طور کامل آگاه شوید و مراحل قانونی را به درستی طی کنید. در نهایت، آشنایی با مفاهیم فسخ و انفساخ قرارداد به شما کمک می‌کند تا در صورت مواجهه با چنین شرایطی، تصمیمات آگاهانه‌تری اتخاذ کنید.